
Kukhonjiswe Iqophamlando Elixoxa Ngempilo Yezitshudeni Emanyuvesi Akuleli
Click here for the English version
I-UKZN ngokubambisana ne-Human Sciences Research Council ikhombise iqophamlando i-Ready or Not! Black Students’ Experiences of South African Universities.
Kulo mcimbi obuse-Howard College kwethulwe incwadi ethi Studying while black: race, education and emancipation in South African universities.
Incwadi ibhalwe ngokuhlanganyela yithimba labacwaningi base-HSRC okungoSolwazi Sharlene Swartz, uDkt Alude Mahali, uNks Emma Arogundade, uDkt Adam Cooper noDkt Candice Groenewald nabafundisa e-UKZN oSolwazi Relebohile Moletsane waseSikoleni sezeMfundo ne-Dean eyiNhloko yeSikole sezifundo zoKwakha uSolwazi Ernest Khalema.
Le ncwadi ibheka ibanga eselihanjiwe eziphakamisweni zombiko ka-Soudien, ukumeleleka kwezitshudeni ezindabeni nasezikhungweni zemfundo ephakeme nesimo sezitshudeni eziqala ukufunda emanyuvesi eNingizimu Afrika.
‘Ngemuva kokukhetha iqeqebana lezitshudeni zamanyuvesi ehlukene ayisishiyagalombili aseNingizimu Afrika, i-HSRC, eyajutshwa ukwenza ucwaningo, yabheka uhambo lwezitshudeni enyuvesi (kwenye inkathi ngaphandle kwenyuvesi), sabuza ngezinselelo namathuba izitshudeni ezibhekana nazo nokuthi bona benezikhungo zezemfundo babhekana kanjani nazo, ikakhulukazi ngemva komzabalazo i-#FeesMustFall,’ kusho uSolwazi Moletsane. ‘Ngenkathi singena onyakeni wesithathu ngowezi-2015, ukuqala kwezidubedube zabafundi ezweni lonke kwenza kwanakwa yizwe lonke ngezinye izinto esizaziyo, sizizwe ngabafundi abakhona kulolu cwaningo. Ngasekupheleni konyaka wocwaningo salalela izitshudeni ezazihamba phambili emzabalazweni wezitshudeni nalezo ezazingekho emzabalazweni.’
Ngokwababhali bocwaningo, izinga eliphezulu lokufeyila kwezitshudeni, ukungaqedi izifundo ngesikhathi nokungabhalisi ngokulingani kwezitshudeni ezimnyama nezabelungu ngezinye zezinselelo ezikhona emkhakheni wezemfundo ephakeme.
Leli qophamlando liwumphumela wocwaningo lweminyaka emihlanu kanti liveza izinselelo abafundi ababhekene nazo bona uqobo lwabo noma indawo abakuyo njengesimo sezimali, ubandlululo lwendawo abakuyo, ukungemukeleki, ulimi, indlala nezinye izinto ezithinta ezenhlalo nezobulili njengokuba wumuntu wesifazane, ukuthandana nabantu bobulili obufanayo noma ‘nenkululeko eningi’.
Izindaba ezixoxwa kwiqophamlando ziletha ‘ukuqonda ukuthi kusho ukuthini ukungena, ukuqala, ukuphasa, ukushintsha, ukuphindela, ukuqeda nokugqoka ijazi nokusebenza enyuvesi yaseNingizimu Afrika’ kusho uDkt Mahali wase-HSRC.
Ngemuva kokukhonjiswa kweqophamlando, uSolwazi Moletsane noMahali bahole ingxoxo nezethameli obekukhona kuyo izitshudeni, abafundisayo, ezinye izisebenzi zaseNyuvesi nabalingani abamqoka, obekukhona kubo uVice-Chancellor wase-University of Zululand uSolwazi Xoliswa Mtose namaPhini Vice-Chancellor akhe womabili oSolwazi Sipho Seepe noSolwazi Sechaba Mahlomaholo.
‘Umsebenzi we-Ready or Not! uzobonakala ngokuthi iqophamlando liyakwazi yini ukucabangisa izitshudeni, abafundi, abazali, othisha, abafundisi, iminyango kahulumeni, ababusi bezwe, abalawula emanyuvesi nezikhungo zenkolo ngezinye izindlela ezihlukile zokwenza izinto nezokusebenza ukuze kube nemiphumela ehlukile,’ kusho uDkt Mahali. ‘Leli qophamlando lithinta indaba yenqubo nezindlela zemfundo, ibe igubha impumelelo yabantu abasha abaphumelela ngisho kunzima.’
Ingxoxo eningi ibigxile emzabalazweni we-FeesMustFall nempilo yezitshudeni zasenyuvesi.
‘Eminyakeni embalwa edlule, izitshudeni, izisebenzi zasenyuvesi nohulumeni kade besemzabalazweni wokushintsha izikhungo zemfundo ephakeme zaseNingizimu Afrika,’ kusho uMahali. ‘Nakuba kusanda kumenyezelwa imfundo yamahhala emanyuvesi kubafundi abaqalayo ukubhalisa kodwa umseningi umsebenzi oya empumelelweni kwizitshudeni.’
Iqophamlando elithi Ready or Not! lingabukwa ku-YouTube
Amagama nesithombe: wu-Melissa Mungroo